Postingan

Kopa Mundial: Ekipa Nasaun ida ne’ebé mak O Gosta Liu Frans?

Eskola Pre-Sekundaria, 2002. Ezame história foin remata. Ha’u la’o ho laran-manas. Frans la’o tuir ha’u. Ha’u hateke lisuk ba nia ho oin muron. ‘Hai…’ Frans hasee. ‘Hai mos…’ ha’u hataan ho laran tuku-tuku. Ha’u oin mean dadauk tan nakdedar. Husu boot nia la nota. Ohin nia lalika la’o hetan ha’u karik diak. ‘Oinsá ezame ohin?’ Frans husu. ‘Diak.. maibe… premeira vez ha’u hakfodak.’ ‘Hakfodak? Tanba sá?’ ‘Hakfodak tamba pergunta ikus iha ezame final lisaun História husu kona-ba sé mak sai manan-nain ba kopa mundial 2002. Ha’u la hatene ida, Frans…’ Frans hamnasa. Ha’u bilan. ‘ Hei… Saida mak komik?’ ‘Lae. Oinsá mak o lahatene fali kona-ba kopa mundial ne’e? Ema hotu iha sidade ne’e hatene hotu. Até tiu sira be la eskola mos hatene.’ ‘Iiiih.. Frans. O par hatuun. Be kopa mundial ne’e hare’e husi ne’ebé?’ ‘Husi televizaun too. Hare’e fali husi ne’ebé?’ Ha’u para tiha. Ha’u kaer kabun hamnasa meudia boot. ‘Frans… ne’e pergunta final ho valor 5. Pergunta sira seluk ha’

KALOHAN MUTIN

Gambar
Uluk wainhira ha'u sei labarik, ha'u gosta fihir kalohan mutin be namlele iha leten aas ba. Ha'u kurioza oinsá kalohan mutin ne'e bele namlele hela de'it hanesan ne'e no la monu. Wainhira rona ema dehan kalohan  monu fali ba rai nudar udan, ha'u la fiar nafatin katak udan ne'e mak kalohan be nakfilak an. Ohin, wainhira hakur liu kalohan ne'e no fihir nia husi vidru, ha'u nafatin admira oinsá mak kalohan be husi kraik ba matan ne'e hare'e nudar isin toos ida aviaun bele borus de'it no la harahun nia. Kalohan ne'e namlele nafatin hanesan baibain. Karik nune'e mos ho esperansa be ha'u tenki iha. Lalehan Dili-Oecusse, 6/2018

Mino/Cris

Gambar
Husi mamá nia maun alin rasik nia oan sira, Mino mak primu kiik ne'ebé ha'u besik liu no ha'u konsidera nia hanesan alin mane. Karik tan nia isin lotuk, oin mos lotuk no nia oin wainhira ha'u hateke halo ha'u hanoin loos. Ha'u bele sente iha tristeza ida subar iha nia matan wainhira ami halimar hamutuk. Tempu ne'e ha'u foin tinan ualu no nia tinan tolu. Mino  nia mama dehan nia moras hela de'it no lahatene han. Ne'e mak nia isin la sa'e. Boot mai mak ha'u hatene katak afinal nia mama no papa nia relasaun ladun harmónia. Mino nia papá sempre husik hela nia ba dook ho razaun buka serbisu iha sidade be dook. Sira hela iha aldeia kiik ida besik foho Matebian. Mino nia papá soe hela deit osan ba nia atu sosa rebusadu, maibé mino lakohi rebusadu. Nia saudades hela de'it nia papá no hakarak passa tempu hamutuk. Iha fuinadu, ha'u sempre kontente atu ba foho no halimar iha Mino nia uma. Ha'u gosta lori lapis koris ka rebus

Kona-ba Labarik Sira

Gambar
O-nia labarik sira ne’e la’os o nian Sira mak oan-mane no oan-feto husi Moris be saudades ba nia an rasik. Sira mai liuhusi o maibé laos husi o, no maski sira hela ho o maibé sira la’os o nian.   O bele fo ba sira o-nia domin maibé laos o-nia noin sira, Tan sira iha sira-nia noin rasik. O bele sulan sira-nia isin maibé la’os sira nia klamar, no maski sira hela ho o maibé sira la’os o nian. Tan sira-nia klamar hela metin ona iha uma loron-aban nian, be o labele atu ba hare’e, biar iha o-nia mehi de’it mos lae.   O karik sei hakaas-an atu sai hanesan sira, maibé keta buka atu halo sira sai hanesan o. Tan moris ne’e la fila-fali mai kotuk ka budu-an ho loron-horiseik. O mak rama, be hana sai o-nia labarik sira nudar rama-oan moris be tiru ba oin. Hana-nain be hare’e marka husi dalan be rohan laek, no Nia hakleuk o ho ninia kbiit katak ninia rama-oan sira bele semo lais no dook.   Husik o-nia hakruuk iha hana-nain ne’e nia liman bele sai ksolo

O Nia Mundu Foun

Gambar
                                                                                  O sei mai fali nudar buat seluk ida,                                             nune'e monge sira hateten,                                            maibe o  lakohi atu hatene ida-ne'e,                                             tan ne'e o hanoin, OK, sá diak mak ne’e ?                                             Husi janela liur                                            o nafatin hare'e manu-liin sira---                                            Diak, karik ne'e manu-liin be hanesan                                             mak fila ba fila mai                                            ho ninia kazaku sinzentu,                                             ninia xapeu be kiik-oan kor-kafé.                                            Dalaruma mos ne'e tiu Jerry.                                             Nia mos la'o lais ba dadaun.     

Eroi Loromatan – Re-Enkontru ho Cassimata hodi Loke Ninia Album Nostáljiku.

Gambar
“Memoria… mak diáriu ne’ebé ita lori tuir an” -Oscar Wilde, eskritór, poeta, dramaturgu britâniku Irlandeza. Wainhira deside atu sosa livru   Eroi Loromatan, ha’u   neon hateten katak ha’u sei bou tan de’it ha’u nia koleksaun leitura iha uma hodi sai deit   Tsundoku (termu Japones katak sosa, halibur ka rai livru barak maibe la lee). Biar nune’e ha’u sosa nafatin.  Sé mak Cassimata mai Ha’u?  Loron ida, ho loro-manas tuku rua loraik fulan Abril tinan ida-ne'e nia rohan mak sai hanesan ha’u nia hasoru-malun direta ba dala-uluk   husi matan-ba-matan ho maun Cancio ‘Cassimata’ Ximenes wainhira nia rasik mak lori livru ne'e entrega mai ha’u nia liman. Maibé, molok ne’e naran Cassimata familiar ona mai ha’u wainhira ha’u sei estuda iha koléjiu ida iha Baucau tinan sanulu- resin liubá. Momentu ne’ebá, ha’u lee hetan lesuk   de’it   ninia obra istoria-badak balun be publika iha jornal nasional ida be baibain   rai hela iha meza leten iha sala bibliot